Zakręcone hobby – kolekcjonowanie korkociągów

W ostatnich kilkunastu latach można zaobserwować w Polsce dynamiczny rozwój kultury picia wina. Polacy otwierając się na świat, zaczęli poznawać nie tylko zagraniczne wina, ale także zwyczaje i przedmioty związane z szeroko rozumianą kulturą winiarską. Wśród ogromnej ilości obiektów kolekcjonerskich powiązanych z winem i winoroślą warto zwrócić uwagę na korkociągi. Przedmioty te są o tyle ciekawe, że często ich forma jest dla producentów ważniejsza niż funkcja użytkowa. Wielka jest również różnorodność mechanizmów pozwalających otworzyć zakorkowane butelki.

 

Krótka historia korkociągów

Historia urządzeń do wyciągania korków wiąże się nierozerwalnie z rozwojem i popularyzacją szklanych butelek. Wbrew temu, co mogłoby się wydawać, nie jest to historia długa. Szklane butelki pojawiły się w Anglii w końcu XVII wieku. Pierwsza wzmianka o urządzeniu, które dziś moglibyśmy nazwać korkociągiem, pochodzi z 1681 roku. Najwcześniejsze korkociągi były w istocie wariacją narzędzia do czyszczenia muszkietów. Dalsza ewolucja urządzeń wiązała się z wymyślaniem nowych metod wyciągania korka.

Pierwszy korkociągowy patent pochodzi z 1795 roku. Zgłosił go pastor z Oxfordu Samuel Hanshall. Dzięki okrągłemu dyskowi, prostopadłemu do uchwytu, śruba nie wchodziła w korek zbyt głęboko. Korkociągi oparte na patencie Hanshalla były produkowane przez ponad 100 lat. Często dodawano do nich szczoteczkę, która służyła do usuwania resztek po pieczęciach. W XIX stuleciu zgłoszono szereg innych patentów mających na celu ułatwienie usuwania korków.

 

Typy korkociągów

W rezultacie intelektualnej i rynkowej rywalizacji powstały korkociągi w przeróżnych kształtach oparte na rozmaitych mechanizmach.

Najprostszym korkociągiem jest tak zwany typ „T”. Często jest to po prostu metalowa śruba zaopatrzona w drewnianą rękojeść. Za modyfikację korkociągów typu „T” należy też uznać urządzenia o okrągłej metalowej rękojeści (czasem składanej) lub uchwycie dostosowanym do kształtu dłoni.

 

Proste korkociagi z uchwytami wykonanymi z pnia winorośli, drewno, Francja XX w.

 

Najbardziej rozpowszechnionym korkociągiem na świecie jest tak zwany „przyjaciel kelnera” (zwany też „przyjacielem sommeliera” lub „nożem kelnera”). Typ ten opatentował w 1882 roku w Niemczech, Anglii i Stanach Zjednoczonych niemiecki wynalazca Karl Wienke. Aby wyciągnąć korek za pomocą tego typu urządzenia, należy wkręcić śrubę jak najgłębiej, następnie metalowe ramię umieścić na brzegu wylotu butelki i powoli acz stanowczo wyciągnąć korek, cały czas opierając metalowe ramię na brzegu szyjki butelki. Czasami czynność tę należy powtórzyć. Korkociągi tego typu bardzo często zaopatrzone są w mały nożyk służący do usuwania plastikowych kapturków. Począwszy od połowy XX w. popularnym rozwiązaniem jest także łączenie takich urządzeń z otwieraczami do butelek.

 

Przyjaciel kelnera, stal, drewno, Niemcy XX XXI w

 

Do bardzo popularnych i cenionych rozwiązań należą tak zwane korkociągi skrzydłowe, zwane niekiedy „nietoperzami”. Symetryczne lewarowanie i uchwyt obejmujący szyjkę butelki pozwalają w bezstresowy sposób usunąć korek. Pierwsze urządzenia tego typu opatentowano w 1888 roku w Wielkiej Brytanii, ale najpopularniejsze są modele oparte na patencie zgłoszonym w 1930 roku w Stanach Zjednoczonych przez Domenico Rasatiego.

 

Korkociąg skrzydłowy, stal nierdzewna, XXI wiek

Korkociąg harmonijkowy wyciąga korek poprzez pociągniecie do góry harmonijki. Urządzenia tego typu były szczególnie popularne we Francji

 

Korkociąg harmonijkowy, fot. Kevin Walsh, via Flickr

 

Ah-so (lub korkociąg piórkowy) jest przeznaczony głównie do wyciągania korków ponownie włożonych do butelki lub tych będących w złej kondycji. Urządzenie to składa się z dwóch blaszek różnej długości, które wciska się pomiędzy szyjkę a korek. Za pomocą odpowiednich manipulacji korek udaje się wyciągnąć bez zanieczyszczenia wina.

 

Korkociąg piórkowy

 

Korkociąg dzwonowy – „dzwon”, który daje nazwę temu urządzeniu to w rzeczywistości ewolucja dysku opatentowanego przez Hanshalla. W najpopularniejszej wersji korkociągi dzwonowe posiadają przekładnię, którą położenie zmienia się w zależności od tego czy chcemy wkręcić śrubę, czy wyciągnąć korek.

 

Korkociąg dzwonowy z blokadą, stal nierdzewna Niemcy J.A. Henckels Zwilingswerk, Solingen, lata 90. XX w.

 

Powyżej przedstawiłem jedynie uproszczoną klasyfikację. Obecnie powstają nowe urządzenia służące do wykręcania korków, np. wykorzystujące podciśnienie lub tak zwane króliki (ang. rabbit corkscrew), za pomocą których można, w krótkim czasie i bez większego wysiłku otworzyć wiele butelek wina.

 

Zakręcona kolekcja. Od czego zacząć?

Przy kolekcjonowaniu korkociągów, podobnie jak w przypadku tworzenia innych zbiorów, warto działać systematycznie trzymając się wcześniej ustalonego planu.

Można więc kolekcjonować korkociągi powstałe w określonym kraju czy kręgu kulturowym. Być może już wkrótce również polskie. Myślę, że wraz z rozwojem polskiego winiarstwa, także i nasi winiarze będą zamawiać wykonanie promocyjnych przedmiotów do usuwania korka z butelki i nie będziemy zdani jedynie na wyroby z importu i najprostsze korkociągi polskie.

Kolejnym kryterium może być typ lub wygląd korkociągu. Popularne są kolekcje korkociągów figuratywnych, czyli przedstawiających postaci, zwierzęta lub przedmioty.

Systematyczne gromadzenie warto poprzedzić lekturą specjalistycznych książek (niestety obcojęzycznych, drogich i w polskich bibliotekach prawie w ogóle niedostępnych), stron internetowych (także obcojęzycznych) oraz wizytą w muzeach. Jeżeli chodzi o te ostatnie, to specjalistyczne placówki poświęcone korkociągom funkcjonują m.in. w niemieckim Kaiserstuhl, włoskim Barolo i położonym we Francji Ménerbes.

W Polsce warto szukać korkociągów także na „złych” giełdach staroci, gdzie królują towary pochodzące ze sprzedaży wyposażenia domów w Europie Zachodniej. Tam oprócz hałd rzeczy bezwartościowych i kiczowatych można odnaleźć prawdziwe korkociągowe rarytasy. Oczywiście, jak w przypadku innych przedmiotów kolekcjonerskich, o powodzeniu decydują nasza determinacja, wiedza, zdolności negocjacyjne i łut szczęścia.

Arkadiusz Cincio

W MyViMu kolekcję korkociągów obejrzycie np.:

u Tomatora: https://myvimu.com/collection/47787807-kolekcja-korkociagi

czy u Hajera: https://myvimu.com/collection/47795736-kolekcja-otwieracz-do-konserw-butelek-korkociag

Zapraszamy!

 

Podziel się tym artykułem!

3 odpowiedzi do “Zakręcone hobby – kolekcjonowanie korkociągów

  1. Tylko w kwestii formalnej odnośnie opisu najnowszych rozwiązań.
    Otóż nie ma korkociągów – czy raczej urządzeń spełniających ich funkcje – opartych o wytwarzanie podciśnienia. Te ręczne lub elektryczne pompki, po przebiciu igłą korka, wytwarzają w butelce zwiększone ciśnienie, a nie pociśnienie, nie usuwają stamtąd gazu. Na wytworzenie podciśnienia na zewnątrz butelki są zdecydowanie za małe, rzecz jest fizycznie nie do zrealizowania. Chyba, że by się Ziemię w ogóle pozbawiło atmosfery. Czyli powstaje różnica ciśnień, która wypycha korek, ale większe ciśnienie gazu jest w butelce, a nie poza nią.

Dodaj komentarz

Uwaga! Komentarze nie są publikowane automatycznie! Twój komentarz będzie widoczny po zatwierdzeniu przez moderatora