Anioły i inni

Fachowym tekstem powstałym na potrzeby wystawy monograficznej poświęconej rzeźbie ludowej Podlasia, pragniemy przybliżyć pochodzenie eksponatów nieco dokładniej.



" (...) Dla wiejskich rzeźbiarzy, w większości twórców samorodnych, ważną inspiracją stała się ich własna wieś, często zapamiętana z dzieciństwa, ludzie w niej mieszkający i tradycyjne zajęcia wykonywane w polu i w zagrodzie. Powstałe w latach 60-tych pierwsze prace ukazujące tradycyjne zajęcia wiejskie charakteryzowały się dużym realizmem wynikającym z dążenia do dokładnego odwzorowania rzeczywistości. Przypominały bardziej miniaturowe modele i zabawki konstrukcyjne, w których obok drewna pojawiały się elementy wykonane z metalu, tkaniny itp. Późniejsze prace przybrały formę rzeźby, syntetycznej w formie, często wyrażającej emocje i nastroje autorów.



Ważne miejsce w twórczości wiejskich rzeźbiarzy zajmują portrety mieszkańców wsi. Utrwalone w drewnianej rzeźbie charakterystyczne postaci wiejskich kobiet, starców, wędrowców, są pełne swoistej ekspresji, powagi, zadumy i smutku. Swymi cechami często przypominają dawne świątki z przydrożnych kapliczek.



Ptaki, to kolejny temat pojawiający się we współczesnej rzeźbie Podlasia, chętnie podejmowany przez wiejskich artystów, na co dzień obcujących z przyrodą. Dla przyszłych twórców figurki, ptaków, były pierwszymi, często dziecięcymi, rzeźbiarskimi wprawkami. Dla wielu ukształtowanych już rzeźbiarzy stały się głównym sposobem na realizowanie się w sztuce, dla innych jeszcze jednym zadaniem artystycznym. Większość z nich stara się w różnym stopniu nadać swoim ptakom ich naturalny kształt. Stosowane uproszczenia zarówno w formowaniu sylwetki i sposoby malowania, wynikające niekiedy ze skromnych umiejętności rzeźbiarskich sprawiły, że odbiorcy trudno jest czasami określić gatunek ptaka. Urzekają one jednak swoją prostotą i dekoracyjnością. Nurt ten, podtrzymywany przez Cepelię reprezentowały prace Jana Wilczewskiego, Antoniego Kozłowskiego, Józefa Wilczewskiego, Stanisława Wieliczki, Witolda Jakucia.



W latach 90-tych pod wpływem działających w regionie 4 parków narodowych pojawia się nowa generacja wiejskich „ptaszników” (Jan Czaban, Krzysztof Groszfeld, Henryk Kulikowski, Marian Łapiński, Henryk Pieńko, Józef Rafałko) starająca w miarę wiernie odtworzyć kształty i barwy swoich ptaków. Talent i temperament rzeźbiarki sprawiają, że prace ich zachowują walory artystyczne.



Oddzielną grupę tworzą ptaki nie znające swoich odpowiedników w przyrodzie, o fantastycznych kształtach i barwach, przez niektórych artystów nazywane „ptakami ludowymi” – Dionizego Purty, Henryka Kulikowskiego, Henryka Pieńko."



Tekst: Pan Wojciech Kowaluk

http://www.ziemiabielska.org/zbstrony/rzezba/rzeba.html