Muzea Północy – Linia Salpa: fińskie umocnienia wojny zimowej 1940 -1941

Planując wakacje we wciąż odkrywanej przez rodaków Skandynawii, każdy Kustosz poszukujący pamiątek przeszłości w tamtejszych muzeach, powinien koniecznie odwiedzić wyjątkowy skansen umocnień znajdujący się w Finlandii.

Słynna Linia Salpa (z j. fin. – Salpalinja), samym swoim istnieniem odwiodła Związek Radziecki od inwazji na ten kraj, planowanej w 1944 roku. Mały fiński naród solidnie wymęczył Rosjan, rozprawił się z miejscowymi bolszewikami, snem o fińskiej lub tez karelskiej republice rad. Natychmiast zabrał się do budowy fortyfikacji dla odparcia spodziewanej rosyjskiej inwazji. Gdy wybiła godzina próby, jak w Czechosłowacji fińscy głównodowodzący powiedzieli, że trzeba się poddać, ale odmiennie niż w tej samej Czechosłowacji: fińscy politycy ich nie posłuchali i kazali się bić swoim z nadchodzącym wrogiem.

Po latach zabaw na warszawskich salonach, słynny baron Mannerheim, wzdychając do spokojnych lat w pułku Ułanów Lejbgwardii i salonów w warszawskim Belwederze, wrócił do Finlandii. Być może także polski okres miał wpływ na jego stanowczą, doskonałą i skuteczną obronę kraju siłami tak nielicznego narodu. Już tydzień po tym, gdy Finlandia straciła 10% swojego terytorium, natychmiast zaczęto wznosić kolejną linię umocnień – linię Salpa. W czasie tzw. wojny kontynuacyjnej, Finowie wznieśli jeszcze jedną linię – ta obecnie jest w Rosji. Podróżując wzdłuż wzbudzających respekt umocnień, wydaje się, iż był to chyba najbardziej ufortyfikowany naród świata…

Koniecznie musicie obejrzeć wykute w granitowych skałach schrony, ukryte pod ziemią studnie z krystaliczną, szafirową wodą, wciąż funkcjonujące wyposażenie, działa i uroczo zamaskowane pancerne kopuły. To wszystko zanurzone jest w porastających skalne pagórki iglastych lasach i sięgających kolan puszystych mchach.

Nieco historii: zespół umocnień obronnych wytyczono w wyniku znanej pasjonatom militariów wojny zimowej lat 1939-1940. Powstałe wzdłuż ówczesnej a także dzisiejszej granicy z Rosją, skutecznie odstraszały najeźdźców ze wschodu.

Budowę linii rozpoczęto w 1940 i kontynuowano do lata 1941, kiedy fińskie wojska weszły głęboko na terytorium ZSRR podczas tzw. wojny kontynuacyjnej. W ten sposób na kilka lat odsunęły groźbę rosyjskiej inwazji. Kiedy pierwsza połowa 1944 r przyniosła Niemcom serię porażek na całym froncie wschodnim, widmo inwazji pojawiło się ponownie i zapobiegliwi Finowie podjęli nowe prace nad linią. Ofensywa rosyjska w czerwcu 1944 została jednak skutecznie powstrzymana przez Finów i przed dotarciem do linii Salpa. Umocnień nigdy nie wykorzystano w walce. Jak twierdzą historycy, samo istnienie linii wzmocniło fińską pozycję podczas negocjacji rozejmowych z ZSRR we wrześniu, 1944r.

Linia ciągnęła się od Zatoki Fińskiej do Petsamo nad Oceanem Arktycznym, na dystansie około 1200 km. Jednak ogromna większość (około 90%) umocnień betonowych powstała na wąskim odcinku od Zatoki Fińskiej do jeziora Saimaa. W części północnej linia składała się wyłącznie z umocnień polowych.

Jako że obecna granica między Finlandią i Rosją jest prawie identyczna do tej ustanowionej w 1940, praktycznie cała Linia Salpa jest obecnie na terytorium Finlandii. Jej obiekty są doskonale utrzymane do dziś i udostępnione do zwiedzania.

Na zakończenie fotorelacji proponujemy także kilka ujęć stojącego pod innym lokalnym muzeum, doskonale przystającego do roli 'zachęcacza’ eksponatu. Zbiory tej małej placówki, zagubionej w lasach, prezentują fińską technikę wojskową, a które oczywiście także je obejrzymy w serwisie. To niemieckie działo pancerne, w postaci Sturmgeschütz III (StuG III). Jaką wersję prezentuje? Było ich nieco, liczymy na Wasze opinie w komentarzach na FotoForum serwisu.

Tekst i Foto Damian Czerniewicz

Podziel się tym artykułem!