Słownik Kolekcjonera

Egzonumia (ang. exonumia) – nauka zajmująca się badaniem, opisem i systematyzowaniem żetonów, medali i innych monetopodobnych przedmiotów, które nie są prawnymi środkami płatniczymi. Nazwa pochodzi od dwóch słów: greckiego exo oznaczającego poza, na zewnątrz oraz łacińskiego nummus czyli moneta.

Papalia to określenie wszelkiego rodzaju pamiątek związanych z pontyfikatem danego papieża. Pojęcie powstało w latach 2002-2003 dzięki działalności jedynego w Polsce i na świecie Stowarzyszenia Kolekcjonerów Pamiątek Pontyfikatu Jana Pawła II. Od słowa papalia wyprowadzono pojęcie papafilia, jako hobby poświęcone na ich zbieranie.

Teerminus post quem – data ukrycia skarbu wyznaczana przez początkową datę panowania ostatniego władcy, którego moneta została rozpoznana w skarbie (definicja stosuje się do skarbów zawierających monety nie posiadające dat, przede wszystkim średniowiecznych).

Skróty numiznatyczne

Skróty używane w numizmatyce

Poniżej przedstawiamy skróty uzywane przy opisach monet, a także skróty nazw towarzystw, organizacji i domów aukcyjnych i spotykane w czasopismach numizmatycznych.

Skróty używane w opisie monet (oprócz bibliograficznych):

abp – arcybiskup
Ag – srebro (argentum)
Au – złoto (aurum)
Av. – awers – strona główna monety (można także spotkać mniej poprawną formę skrócenia w postaci: A.)

b.r. – bez roku (daty) wybicia
bp – biskup
brakt. – brakteat(y), brakteatowy(-a, -e)

ces. – cesarz
Cu – miedź
CuNi – miedzionikiel

den. – denar(y)
din. – dinar
dol. – dolar
duk. – dukat
dwustr. – dwustronny(-e)

egz. – egzemplarz(e)

fals. – falsyfikat
fen. – fenig
fr. – frank
fragm. – fragment(y)

GN – Golden Nordic
gr – grosz(e)
gr kor. – grosz koronny
guld. – gulden

hal. – halerz(e)
hebr. – hebrajski(e)
herald. – heraldycznie
hr. – hrabia, hrabstwo

inw. – numer inwentarza muzealnego
inw. pol. – numer inwentarza polowego

jednostr. – jednostronny(-e)

kop. – kopiejka
kor. – koronny(-e)
kr. – król
ks. – książę, księstwo

łac. – łaciński

m. – miasto(-a)
men. – mennica
mk – marka
mkp – marka polska
mon. – moneta(-y)
mrgr. – margrabia

nast. – następny(-e)
Ni – nikiel

odm. – odmiana
ok. – około

pod. – podobny(-e)
poł. – połowa
półbrakt. – półbrakteat
półgr. – półgrosz(e)
Pt – platyna

rb – rubel
rbs – rubel srebrny
Rv. – rewers – strona odwrotna monety (można także spotkać mniej poprawną formę skrócenia w postaci: R.)

szel. – szeląg(i)
szyl. – szyling

tal. – talar

v. – von

w. – waga

zł – złoty
złp – złoty polski

Skróty tytułów częściej spotykanych czasopism numizmatycznych:

BN – Biuletyn Numizmatyczny, Warszawa
NN – Notae Numismaticae. Zapiski Numizmatyczne, Kraków
PiMMAiE (NK) – Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria Numizmatyczna i Konserwatorska, Łódź
PN – Przegląd Numizmatyczny, Gdańsk
Spr. Num. – Sprawozdania Numizmatyczne, Łódź
WN – Wiadomości Numizmatyczne, Warszawa
WNA – Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne, Kraków
Zap. Num. – Zapiski Numizmatyczne, Kraków, Lwów, Wrocław

Skróty nazw towarzystw numizmatycznych i domów aukcyjnych:

PTAiN – Polskie Towarzystwo Archeologiczne i Numizmatyczne
PTN – Polskie Towarzystwo Numizmatyczne
WCN – Warszawskie Centrum Numizmatyczne
GGN – Gdański Gabinet Numizmatyczny
PDA – Poznański Dom Aukcyjny

Grading – stopniowanie, szacowanie, określanie kategorii stopnia, stanu zachowania numizmatu (monety). Polska skala gradingu posiada pięć stopni oraz dodatkowo stan lustrzany: V (najniższy ze stopni), IV, III, II, I, L (stan lustrzany).

Dodatkowo stan lustrzany (L) dzieli się na sześć stopni zachowania numizmatu:

  • C5 – 0 % zarysowań powierzchni, brak uszkodzeń mechanicznych (USA/GB – PR70);
  • C4 – do 10 % zarysowań powierzchni, brak uszkodzeń mechanicznych (USA/GB – PR69, PR68);
  • C3 – do 20 % zarysowań powierzchni, brak uszkodzeń mechanicznych (USA/GB – PR67, PR66);
  • C2 – do 30 % zarysowań powierzchni, brak uszkodzeń mechanicznych (USA/GB – PR65, PR64);
  • C1 – do 40 % zarysowań powierzchni, brak uszkodzeń mechanicznych (USA/GB – PR63, PR62);
  • C0 – do 50 % zarysowań powierzchni, brak uszkodzeń mechanicznych (USA/GB – PR61, PR60).

Polska skala nie jest tożsama ze skalą amerykańską i brytyjską. Skala amerykańska posiada bowiem aż 8 stanów gradacji. Na świecie istnieje kilka liczących się firm gradingowych: PCGS-USA NGC-USA PCG-Polska.

Podziel się tym artykułem!