Z MyViMu przez kraj: Zgorzelec

Pocztówka z kolekcji muzeum zdzkul

NAZWA:
Zgorzelec zwany jest w górnołużyckim Zhorjelc, w czeskim Zhořelec a w niemieckim Görlitz. Nazwa pochodzi od słowa gorzeć. Mamy więc do czynienia z osadą wybudowaną na wypalonym miejscu.

WIEK:
Około tysiąca lat! Najstarsza wzmianka o Zgorzelcu (Villa Goreliz) pochodzi z dokumentu cesarza Henryka IV z 1071 roku. Prawa miejskie Gorliz otrzymała w 1303 roku.

LOKALIZACJA:
Położony jest na Dolnym Śląsku, w polskiej części Łużyc Górnych, nad Nysą Łużycką. Wraz z położonym na lewym brzegu Nysy niemieckim Görlitz stanowiły niegdyś jedno miasto.

HISTORIA:
Wpływ na powstanie i dynamiczny rozwój miasta miało jego położenie na skrzyżowaniu ważnych szlaków wczesnośredniowiecznej Europy: z Hiszpanii do Rosji i z Pragi do krajów bałtyckich. Zgorzelec był nie tylko przystankiem dla pielgrzymów, kupców, rycerstwa, ale też przyciągał osadników z odległych nawet części Europy.
Na początku swojej historii gród pozostawał głównie pod panowaniem Czech, z krótkimi okresami władzy to Piastów, to Węgrów. Dopiero w 1648 roku, wyniszczone na skutek wojny trzydziestoletniej, miasto włączone zostało do Elektoratu Saksonii. Tym samym w latach 1697-1763 pozostawało we władaniu królów Polski z dynastii saskiej. Po kongresie wiedeńskim w 1815 roku włączone do Prus i, po trudnych, niestabilnych początkach XIX wieku, w drugiej połowie wieku rozwinęło się i zindustrializowało. Duże znaczenie dla tego rozwoju miała budowa nowych linii kolejowych oraz działalność Niemieckiego Związku Celnego.
Miasto pozostawało niemieckie aż do końca II wojny światowej, kiedy to granica polsko-niemiecka ustalona została na Nysie Łużyckiej. Prawobrzeżna część miasta została przyłączona do Polski i od tego czasu (a oficjalnie od 1948 roku) mówić możemy o Zgorzelcu w odróżnieniu od niemieckiego Görlitz na lewym brzegu Nysy. Oba miasta uniknęły znaczących zniszczeń wojennych.
Zwieńczeniem ich wieloletnich dobrych kontaktów było proklamowanie 5 maja 1998 roku Europa-Miasta
Görlitz /Zgorzelec.

Pocztówka z kolekcji Museum Tomatorum

TRZEBA ZOBACZYĆ:

DLA PASJONATÓW I KOLEKCJONERÓW:

  • w latach 1949-1951 osiedlono w Zgorzelcu ok. 9 tysięcy greckich i macedońskich uchodźców szukających schronienia po greckiej wojnie domowej lat 1946-1948. Kilkunastotysięcznemu wówczas miastu Grecy, często mówiący wyłącznie po grecku, często wciąż w mundurach, kobiety zawsze w czerni, nadali swoistego egzotycznego kolorytu. Przyjmowani i traktowani byli jednak życzliwie a ich integracja z Polakami przebiegała sprawnie. Po ustabilizowaniu sytuacji w Grecji większość uchodźców powróciła do swojej ojczyzny.
    Od 1998 roku w Zgorzelcu odbywa się coroczny Międzynarodowy Festiwal Piosenki Greckiej pod honorowym patronatem ambasadora Grecji.
  • w czasie II wojny światowej funkcjonował w Zgorzelcu obóz jeniecki Stalag VIII A. Według szacunku przeszło przez niego ok 100 tysięcy a zginęło kilka tysięcy jeńców radzieckich, włoskich, brytyjskich, francuskich, belgijskich i innych narodowości.
    W latach 1940-1941 w obozie przebywał francuski kompozytor Olivier Messiaen. To w ciężkich obozowych warunkach, na papierze wyproszonym od jednego ze strażników, Messiaen napisał Kwartet na koniec czasu, uznawany dziś za arcydzieło muzyczne XX wieku. Jego premiera, w wykonaniu kompozytora i trzech innych więźniów-muzyków, miała miejsce w obozie w styczniu 1941 roku dla publiczności złożonej z 400 współwięźniów i ich strażników. Nigdy nie słuchano mnie w takim skupieniu i z takim zrozumieniem jak wtedy… – wspominał po latach Messiaen.
  • w XVII-wiecznym Zgorzelcu żył i tworzył Jakob Böhme – prosty, niewykształcony mistrz szewski, który został… mistykiem. Swoje idee, oparte na lekturze Biblii i mistyki kabalistycznej oraz na własnych wizjach, spisał w kilkudziesięciu rękopisach. Jego rozważania, często sprzeczne z ogólnie przyjętą teologią, ściągnęły na niego gniew ówczesnych władz świeckich i duchownych, by po dwustu latach stać się inspiracją dla niemieckich romantyków: Schellinga, Schopenhauera, Hegla. Wywarły też wpływ na Williama Blake’a czy Adama Mickiewicza.
    W Zgorzelcu odwiedzać dziś można zachowany dom, w którym mieszkał Böhme – znajduje się w nim wystawa poświęcona mistykowi oraz punkt informacji turystycznej.
  • co roku w ostatni weekend sierpnia organizowane są w Zgorzelcu Jakuby – Święto Starego Miasta. Na tegorocznych Jakubach, od 23 do 25 sierpnia, spodziewać możemy się m.in. parady historycznej, jarmarku rozmaitości, warsztatów tańca tradycyjnego czy pokazów starego kina. Równolegle z Jakubami w niemieckim Görlitz odbywa się bliźniaczy Altstadtfest.
Podziel się tym artykułem!

Dodaj komentarz

Uwaga! Komentarze nie są publikowane automatycznie! Twój komentarz będzie widoczny po zatwierdzeniu przez moderatora