VERDIENSTKREUZ - Krzyż Zasługi

Informacje o kolekcji
Podziel się
VERDIENSTKREUZ - Krzyż Zasługi

Kolekcja należy do muzeum:

Kategorie:
Kolekcjonerstwo » Falerystyka » Odznaczenia » Odznaczenia austro-węgierskie

Dział:
Wystawa odznaczeń austro - węgierskich.

Opis kolekcji:
2 XII 1849 roku, Cesarz Franciszek Józef I ustanowił order własnego imienia (FRANZ JOSEF ORDEN). Nowe odznaczenie miało stać się nagrodą za zasługi dla dworu monarszego i państwa. Wkrótce okazało się, że konieczne są dodatkowe stopnie odznaczenia, które będzie można wręczać przedstawicielom niższych warstw społecznych, jako że w feudalnej tradycji ordery zastrzeżone były dla szlachty. Aby zapobiec "dewaluacji" orderu swojego patronatu, Najjaśniejszy Pan powołał 16 II 1850 roku do istnienia nowe odznaczenie, wypełniające niewygodną lukę w systemie państwowych nagród Monarchii Naddunajskiej.
Zivil-Verdienstkreuz (Cywilny Krzyż Zasługi) ustanowiono w nagrodę za "wierne i owocne prace dla Cesarza i Ojczyzny, wieloletnią, nienaganną i zaangażowaną służbę publiczną oraz szczególne zasługi na rzecz dobra publicznego". Tak szeroka formuła umożliwiała nagradzanie zarówno jednorazowych dokonań, np. ważnych wynalazków, odkryć naukowych, osiągnięć w ekonomii czy sztuce, jak i honorowe zwieńczenie kariery urzędniczej w służbie państwowej. Cywilny Krzyż Zasługi podzielony został na cztery klasy, w kolejności od najwyższej:
- Złoty Krzyż Zasługi z Koroną,
- Złoty Krzyż Zasługi,
- Srebrny Krzyż Zasługi z Koroną,
- Srebrny Krzyż Zasługi.
Insygnia odznaczenia wzorowane były na oznace najniższej klasy orderu Cesarza Franciszka Józefa (Krzyża Rycerskiego). Główny motyw cesarskiego (później cesarsko-królewskiego) Krzyża Zasługi stanowił równoramienny krzyż o rozszerzających się ramionach o zaokrąglonej zewnętrznej krawędzi, czyli krzyż św. Ruperta. Ramiona krzyża pokryte były czerwoną, transparentną emalią, przez którą prześwitywała łukowata faktura wypełnienia tła. Rozpiętość ramion wynosiła (zależnie od okresu wyrobu i producenta) od 30 do 35 mm. Centralnym elementem krzyża był medalion, na awersie opatrzony inicjałami monarchy "FJ", a na rewersie - datą "1849", co było bezpośrednim nawiązaniem do roku ustanowienia Orderu Franciszka Józefa. Krzyż początkowo wykonywano z tworzywa odpowiadającego klasie, a więc ze złota lub srebra. Z upływem czasu złoto zastąpiło pozłacane srebro, a później tombak. Podobnie srebrne krzyże zastąpiono wyrobami z alpaki lub brązu srebrzonego. W obu klasach złotego krzyża medalion pokryty był białą emalią, a inicjał monarszy otaczała ozdobna bordiura, przypominająca klasyczny łańcuch orderowy, zwieńczony symbolem dwóch splecionych w uścisku dłoni czyli graficznym symbolem maksymy monarszej "VIRIBUS UNITIS" ("połączonymi siłami"), wpisanej też w łańcuch. Datę z rewersu otaczał stylizowany wieniec laurowy pozbawiony emaliowanego tła. Krzyże srebrne - oprócz odmiennego surowca - wyróżniały się brakiem emalii na centralnym medalionie, który pozostawał w barwie patynowanego metalu. Tło pod cesarskim inicjałem oraz datą pokryte było drobnym "groszkowaniem". Krzyże klas wyższych opatrywano dodatkowo miniaturą cesarskiej korony habsburskiej, wykonaną jako kilkuczęściowe ogniwo łączące krzyż ze wstążką. Korona zamkniętego typu, zwieńczona krzyżem, zdobiona była czerwoną emalią, widoczną w ażurach jej konstrukcji. Integralną częścią krawędzi górnego ramienia krzyża były ozdobne wstęgi , połączone wahliwie z właściwą koroną niewidocznym z zewnątrz ogniwkiem. Krzyż z koroną miał około 56 mm wysokości i około 35 mm szerokości.
Wszystkie stopnie Krzyża Zasługi noszono na typowej, złożonej w trójkąt wstążce z czerwonej, jedwabnej mory. Tradycyjnie czerwona wstążka zastrzeżona była dla odznaczeń nadawanych za zasługi cywilne. Taką też rolę pełnił Krzyż Zasługi przez ponad pół wieku. Było tak aż do 20 IX 1914 roku kiedy Zivil-Verdienstkreuz został "zmobilizowany" i stał się odznaczeniem także za zasługi wojenne. Początkowo wyróżnikiem za akcje bojowe stała się charakterystyczna, prążkowana poprzecznie biało czerwona wstążka wojenna (Kriegsband), zapożyczona za Medalu za Dzielność. Z reguły wyższe stopnie krzyża przyznawano (rzadko) oficerom lub (najczęściej) podoficerom, niższe - szeregowcom. Jednak wielka ilość godnych wyróżnienia czynów skłoniła dwór cesarski do ustanowienia dwóch kolejnych stopni krzyża. 1 IX 1916 roku zatwierdzono:
- Żelazny Krzyż Zasługi z Koroną (36x56 mm)
- Żelazny Krzyż Zasługi (36x36mm)
Odznaczenia wykonywano z ciemno oksydowanej blachy żelaznej. Ramiona krzyża pozostawały gładkie. Uproszczono projekt centralnego medalionu, zwłaszcza rewersu opatrzonego nową datą "1916". Korona w stopniu wyższym wykonywana była jako integralna część odznaczenia bez wahliwego mocowania (znane są także egzemplarze z wahliwą koroną).
Ostatnią modyfikacją były, wprowadzone 13 XII 1916 roku, dwa skrzyżowane miecze umieszczane na wstążce i przyznawane za czyny oddane na polu chwały.

Wygeneruj karty katalogowe
Eksponaty w tej kolekcji

SILBERNES VERDIENSTKREUZ - kleiner Typ

SILBERNES VERDIENSTKREUZ - klein...

SILBERNES VERDIENSTKREUZ mit KRONE

SILBERNES VERDIENSTKREUZ mit KRO...

EISERNES VERDIENSTKREUZ (za zasługi cywilne)

EISERNES VERDIENSTKREUZ (za zas�...

EISERNES VERDIENSTKREUZ (za zasługi wojenne)

EISERNES VERDIENSTKREUZ (za zas�...

EISERNES VERDIENSTKREUZ mit KRONE

EISERNES VERDIENSTKREUZ mit KRON...

GOLDENES VERDIENSTKREUZ (kleiner Typ)

GOLDENES VERDIENSTKREUZ (kleiner...

GOLDENES VERDIENSTKREUZ mit KRONE

GOLDENES VERDIENSTKREUZ mit KRON...

Ta witryna korzysta z plików cookies w celu dostosowania zawartości do preferencji użytkownika oraz tworzenia anonimowych statystyk, również przy użyciu usługi Google Analytics. Kliknięcie "Tak, zgadzam się" lub dalsze korzystanie z serwisu bez wybrania żadnej z opcji oznacza akceptację cookies i przetwarzania danych zbieranych automatycznie, zgodnie z Regulaminem.

Kliknij tutaj, jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o wykorzystaniu danych zbieranych automatycznie.