65. ROCZNICA POWSTANIA W GETCIE WARSZAWSKIM

Moneta bita stemplem zwykłym.



AWERS : Wizerunek orła ustalony dla godła Rzeczypospolitej Polskiej, po bokach orła oznaczenie roku emisji: 20-08, pod orłem napis: ZŁ 2 ZŁ, w otoku napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA, poprzedzony oraz zakończony sześcioma perełkami. Pod lewą łapą orła znak mennicy.



REWERS : Na tle stylizowanego muru z cegieł z prawej strony wizerunek dziewczyny. Centralnie napis: 65. ROCZNICA na tle stylizowanej Gwiazdy Dawida z drutu kolczastego. U góry półkolem napis: POWSTANIA W GETCIE WARSZAWSKIM.

-----------------------------------------------------------------

Powstanie w getcie warszawskim było pierwszym miejskim wystąpieniem zbrojnym w okupowanej przez III Rzeszę Europie. Getto warszawskie było największym przymusowym skupiskiem Żydów.

Od wiosny 1940 r. obszar w centrum Warszawy wyznaczony przez Niemców Żydom do zamieszkania był stopniowo otaczany murem trzymetrowej wysokości.

Getto zostało odcięte od reszty miasta i ostatecznie zamknięte 16 listopada 1940 r.



W wyniku przesiedleń z innych miast liczba uwięzionych w getcie wzrosła do ponad 450 tys., a potem stopniowo malała, gdyż około 96 tys. ludzi zmarło z głodu i chorób.



W lecie 1942 r. Niemcy wywieźli stąd i zamordowali w komorach gazowych Treblinki blisko 300 tys. ludzi. W getcie pozostało około 55 tys. ludzi, w większości młodych, pozbawionych rodzin.



Część z nich postanowiła walczyć. Organizacje syjonistyczne i młodzieżowe oraz socjalistyczny Bund utworzyły w getcie Żydowską Organizację Bojową (ŻOB).

W nocy z 18 na 19 kwietnia wszystkie oddziały bojowe getta były rozlokowane na swoich pozycjach. Niemieckie oddziały wjechały na teren getta o świcie 19 kwietnia. Ich celem było wymordowanie pozostałej ludności getta.

W pierwszej akcji przeprowadzonej przez pułkownika von Sammerna wśród Niemców padli zabici i ranni.



Jeszcze tego samego dnia dowodzenie przejął generał SS i policji Juergen Stroop. Siły niemieckie, w tym SS, policja, wojsko, oddziały ukraińskie, liczyły w sumie 2054 żołnierzy i 36 oficerów. Dysponowali oni wozami pancernymi, czołgami, działami, miotaczami ognia, działkami przeciwlotniczymi i ciężkimi karabinami maszynowymi. Naprzeciw nim stanęło około 500 słabo uzbrojonych bojowców ŻOB i około 250 z ŻZW oraz niewiadoma liczba małych grup, niepowiązanych organizacyjnie. W ciągu paru pierwszych dni miały miejsce akcje solidarnościowe Gwardii Ludowej i Armii Krajowej po drugiej stronie muru.

Potyczki te wiązały część sił niemieckich, nie miały jednak wpływu na przebieg walk w samym getcie.



Po kilku dniach Niemcy rozpoczęli systematyczne podpalanie i burzenie kolejnych domów. Bojowcy przenosili się do podziemnych schronów.

8 maja Niemcy zlokalizowali bunkier przy ul. Miłej 18, w którym znajdowało się dowództwo ŻOB-u, a także około 100 powstańców i około 200 cywilów. Większość poniosła śmierć na skutek zatrucia gazem wpuszczonym do bunkra.