BIBLIA BRZESKA - Zagubiona Karta 1563 r. ?

Lużna, nie gilotynowana (?) karta pochodząca prawdopodobnie (!) z jednego z wydań słynnej



BIBLII BRZESKIEJ,



oryginalnie zatytułowanej:



" Biblia święta, tho iest, Księgi Starego y Nowego Zakonu, właśnie z Żydowskiego Greckiego y Łacińskiego, nowo na Polski ięzyk, z pilnością y wiernie wyłożon "



Nazwa tej słynnej Biblii pochodzi od miejsca jej wydania w Brześciu Litewskim. Znana jest także jako Biblia Radziwiłłowska - od nazwiska fundatora księcia Mikołaja Radziwiłła Czarnego oraz Biblia Pińczowska, jako związana z Pińczowem - miejscem, gdzie dokonano przekładu.



Zalecany przez Jana Kalwina obowiązek czytania Biblii w języku ojczystym spowodował zapotrzebowanie polskich protestantów na polski przekład Biblii. Biblia została wydana we wrześniu 1563 roku przez Bernarda Wojewódkę, w nakładzie około 500 egzemplarzy. Dzieło dedykowano królowi Zygmuntowi Augustowi. Było to jedyne, pełne wydanie Biblii Brzeskiej. Późniejsze wznowienia, co ważne przy próbach ustalenia pochodzenia prezentowanej karty, były tylko częściowe. Sama karta zachowana jest także w stosunkowo dobrym stanie.

Biblie protestanckie w odróżnieniu od katolickich nie posiadały akceptacji tłumaczenia Kościoła Katolickiego. Powodowało to zakaz ich czytania. Biblia Brzeska uważana była za przekład heretycki i obłożona klątwą.



W jaki sposób prezentowana tutaj lużna karta mogła pojawić się w prywatnych zbiorach? Wielkim przeciwnikiem Biblii Brzeskiej był syn samego fundatora, Mikołaj Krzysztof Radziwiłł, zwany Sierotką. Nawrócony na katolicyzm, postanowił zniszczyć cały nakład. Wykupiwszy dostępne egzemplarze, polecił spalić wszystkie na rynku w Wilnie. Ocalało kilkadziesiąt ksiąg, z czego kilka znajduje się w zbiorach polskich bibliotek min. w Bibliotece Jagiellońskiej, Ossolińskich, w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego, w Bibliotece Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk, w Bibliotece Wyższego Seminarium Duchownego w Płocku. Niekompletny egzemplarz znajduje się w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Rudzie Śląskiej oraz w Książnicy Cieszyńskiej. Przechowywany tam egzemplarz zaczyna się od karty 128 i nie posiada też końca, pochodzi z kolekcji Czytelni Ludowej, gdzie na mocy testamentu, w 1888 r. trafił z księgozbiorem niejakiego Ignacego Bagieńskiego. Lużna karta, mniejsza, składana w pół mogła tak wędrować po rynku antykwarycznym. Być może, po długim czasie, począwszy od domniemanego ocalenia przed zniszczeniem na wileńskim rynku oraz starannym przechowywaniu w kalwińskim domu, jako cichej pamiątki wiary, przez kolejne dziesięciolecia stała się także obiektem kolekcjonerskim. Karta równie dobrze może pochodzić z póżniejszych, niekompletnych wydań Biblii, niesiona wiatrami zawieruchy dziejowej, jako fragment zniszczonego zupełnie w innych czasach egzemplarza.



Biblia Brzeska dostępna jest w wersji elektronicznej:

http://www.pbi.edu.pl/show.php?pub=41030



przyp.red: drugi obraz służy do porównania prezentowanej karty z oryginałem i pochodzi z powyższego żródła