Medal kolejowy 100-lecia kolei w Grudziądzu

100 LAT KOLEI ŻELAZNEJ W GRUDZIĄDZU 1878 – 1978

------------------------------------------------------------------------------------------------

Grudziądz – miasto położone na Pomorzu między Toruniem a Malborkiem, ulokowane na prawym brzegu Wisły. Zaś stacja kolejowa Grudziądz to stacja węzłowa, czterokierunkowa leżąca na skrzyżowaniu linii kolejowych nr 207 Toruń Wschodni – Malbork i nr 208 Działdowo – Chojnice. W drugiej połowie wieku Grudziądz leżący na terenie ówczesnych Prus znalazł się między dwoma  liniami kolejowymi biegnącymi po dwóch stronach Wisły: z Bydgoszczy do Gdańska (otwarta w 1852 r.) i z Torunia do Olsztyna (otwarta w latach 1871-1872). Dlatego podjęto starania o budowę odcinków kolejowych przyłączających w kierunku Grudziądza. Ostatecznie jako pierwsza do Grudziądza dotarła „droga żelazna” od strony Jabłonowa Pomorskiego gdy 15 listopada 1878 r. od tej strony na stację (wtedy końcową) przyjechał pociąg osobowy. Do tej historycznej daty odnosi się ta duża pamiątkowa plakietka która powstała z okazji 100-ulecia powstania kolei w Grudziądzu.

W roku 1979 wybudowano most kolejowo-drogowy na Wiśle i połączono Grudziądz z drugą linią w Laskowicach Pomorskich; stacja Grudziądz stała się pośrednią. W roku następnym powstała pierwsza parowozownia dla obrządzania lokomotyw dla lokalnych przewozów. W roku 1883 po wybudowaniu linii łączącej Toruń z Malborkiem stał się Grudziądz stacją węzłową a dwa lata później oddano do użytku murowany dworzec kolejowy wraz z pocztą i magazynami. Na przełomie XIX i XX wieku nastąpił szybki rozwój Grudziądza (rozbudowa fabryk i garnizonu pruskiego) dlatego w latach 1903-1904 wybudowano nowy, większy budynek dworca kolejowego z reprezentacyjnym holem kasowym, poczekalniami, restauracją, pomieszczeniami służbowymi i krytymi peronami. Z powodu zwiększonych przewozów dla obsługi lokomotyw w latach 1911-1912 wybudowano nową parowozownię wachlarzową.

W takim stanie infrastruktura kolejowa w Grudziądzu dotrwała do początku roku 1945. Wtedy  podczas walk o zdobycie miasta przez Rosjan, które zostało zamienione przez Niemców w twierdzę, doszczętnie zniszczono dworzec oraz w znacznym stopniu parowozownię. Po wojnie funkcjonowanie stacji przywrócono dosyć szybko ale nowy budynek dworca (z dużą przeszkloną halą) powstał dopiero w latach 1963-1965. Do połowy lat 90-tych ubiegłe wieku stacja tętniła życiem ale potem nastąpił spadek przewozów, zwłaszcza towarowych. Skutkiem tego regresu w roku 2010 zlikwidowano jako zbędną grudziądzką lokomotywownię. Obecnie Grudziądz to jedna z trzech stacji leżących na terenie miasta (obok Mniszka i Owczarek); senna, na uboczu wydarzeń, ze wspomnieniami po dawnej świetności.