Cruiser Tank Mk VI, A15 "Crusader" II

Czołg opracowano w latach 1940-41 w przedsiębiorstwie Nuffield Mechanizations and Aero, jako kolejny w linii rozwojowej brytyjskich czołgów szybkich, wykorzystujących układ jezdny z zawieszeniem typu Christie.

Często niesłusznie uznawany jest czasami za następcę nieudanego A13 Mk III "Covenanter" - w rzeczywistości kontrakty na oba czołgi podpisano w tym samym czasie, a prototyp "Crusadera" był gotowy o miesiąc wcześniej (kwiecień 1941) niz prototyp "Covenantera".

Błędne wymagania taktyczno-techniczne przygotowane przez British Army oraz pośpiech w projektowaniu, spowodowały, że "Crusader" również nie był czołgiem szczególnie udanym (np. strzelec karabinu maszynowego w przedniej wieżyczce po kilku seriach zatruwał się gazami prochowymi), był słabo opancerzony, a co gorsza, miał niską podatność modernizacyjną. W dodatku pierwsze modele wręcz słynęły z wysokiej awaryjności, co jednak udało się poprawić w kolejnych wersjach.

Czołg, w sytuacji "lepszy taki, niż żaden" był wykorzystywany bojowo w latach 1941-43 w Afryce Północnej. Później wycofano go z jednostek bojowych, choć jeszcze w latach 1944-45 wykorzystywano samobieżne działa przeciwlotnicze na jego podwoziu.

Wersja "Crusader II" (Cruiser Tank Mk VIA) miała pogrubiony pancerz i nową osłonę armaty dwufuntowej (kaliber 40 mm), stanowiącej główne uzbrojenie. Często mozna spotkać informacje, że wersja II różniła sie od wersji I również brakiem wspomnianej przedniej wieżyczki z karabinem maszynowym Besa, co nie jest prawdą - czołgi opuszczały wytwórnię z wieżyczkami, a usuwano je w warsztatach polowych z niektórych czołgów obu wersji.

W kolekcji: czołg "Crusader Mark II" nr T43617 o nazwie własnej "The Saint" (dowódca: sierżant Ron Huggins), 'A' Squadron, 10th Royal Hussars, 2nd Armoured Brigade, 1st Armoured Division (Afryka Północna, maj 1942).

Model w skali 1/35, zestaw Italeri