Lisowczyk na pikiecie - mal. Szerner

Dawne ubiory i uzbrojenia (wiek XVI)



Lisowczycy, lisowczyki (początkowa nazwa Straceńcy, również chorągiew elearska) – formacja lekkiej jazdy polskiej o charakterze utrzymującego się z łupów wojska najemnego, oparta na wzorach ustrojowych konfederacji wojskowych, sformowana w 1614 roku, pierwotnie jako konfederacja żołnierska pod wodzą pułkownika Aleksandra Józefa Lisowskiego herbu Jeż. Zawiązki lisowczyków powstały już w czasie służby Lisowskiego u Dymitra II Samozwańca w latach 1607–1611.



Charakteryzowali się błyskawicznym przemieszczaniem, wynikającym z wymienionych powyżej sposobów jazdy, stosowaniem podstępów i forteli wojennych, niesamowitą odwagą oraz straszliwym pustoszeniem i rabowaniem terenów, na których przebywali. Ich wyszkolenie jeździeckie i bojowe wzbudzało podziw cudzoziemców. Wyróżniali się dzielnością, ale także okrucieństwem i szczególnym zamiłowaniem do rabunku, który został na stałe przypisany do zasad działania tej formacji (np. mieli zwyczaj zabijać każdego napotkanego przechodnia, żeby nie pozostawiać świadków). Cieszyli się wielką sławą w Europie jako niezrównana w szybkości jazda (pokonywali dziennie do 150 km).



Zasięg ich działań obejmował tereny od Renu po Morze Białe. Szczególnie odznaczyli się w trakcie kampanii moskiewskiej w 1610 r. oraz w walkach przeciwko Turkom w latach 1620–1621. Podczas wojny ze Szwecją w latach 1626–1629 walczyli na terenie Prus Królewskich. Po powrocie do kraju dali się we znaki ludności cywilnej. Splądrowali i puścili z dymem Radomsko. Zostali potępieni w uchwałach sejmowych i rozwiązani około 1635 roku.

(WIKI)