Jerzy Soroka h. Leliwa (ok. 1750–1831), dworzanin ks. Adama Kazimierza Czartoryskiego, uczestnik powstania listopadowego.
W r. 1790 wystąpił ze służby u Czartoryskich, wziął w arendę majątek Połoczany w pow. oszmiańskim, a w l. 1791–3 dzierżawił z rąk Sulistrowskich folwark Jachimowszczyzna. W r. 1791 wybrano go na komisarza cywilno-wojskowego pow. oszmiańskiego, dwa lata później został podczaszym zawilejskim. W r. 1794 został podczaszym oszmiańskim.
Soroka należał do lubianych i szanowanych obywateli w Oszmiańskiem. Jego sąsiad, Antoni Edward Odyniec wspominał, że był «atletycznej, wspaniałej postawy, nosił się strojno po polsku, zawsze przy karabeli i z głową podgoloną wysoko. […] Przy tem lubił żyć gościnnie i dworno». Znano w okolicy jego pasję do koni i myślistwa, «Żadne łowy, żadna obława na 10 mil dookoła nie odbyły się bez pana Soroki, który na nie z całą psiarnią i myślistwem, sam konno, z dubeltówką przez plecy, przyjeżdżał».
Mimo podeszłego wieku, S. czynnie zaangażował się w powstanie listopadowe. Na zwołanym 11 IV zjeździe powiatowym w Oszmianie powołano trzyosobowy Komitet Rządzący Cywilno-Wojskowy z Ważyńskim jako prezesem; Soroka wszedł do niego obok Teodora Wańkowicza.
Komitet rozpoczął organizowanie kancelarii i przejmowanie administracji majątków skarbowych oraz pobór podatków, lecz już w kilka dni potem wraz z częścią powstańców uciekł z miasta w obawie przed atakiem wojsk rosyjskich, pozostawiwszy swe akta urzędowe. Gdy 16 IV pułk liniowych Kozaków, dowodzony przez płk. Wierzilina, zajął Oszmianę i dokonał tam rzezi ludności cywilnej i powstańców, w ręce Rosjan dostało się też archiwum Komitetu, które skompromitowało wielu ziemian, w tym Sorokę. Aresztowany w Krzywsku został dostawiony do więzienia w Wilnie i poddany długim przesłuchaniom, w czasie których zachował się godnie. Śledcza komisja wileńska skazała go na śmierć, lecz z uwagi na podeszły wiek, złagodziła wyrok, orzekając pozbawienie praw cywilnych, zesłanie na Sybir i konfiskatę majątku z pozostawieniem pewnej jego części na utrzymanie rodziny. W październiku lub listopadzie tego roku Soroka zmarł w więzieniu w Wilnie i został pochowany w mogile zbiorowej na cmentarzu więziennym, mimo próśb żony o wydanie zwłok. Zaraz po śmierci nadszedł spóźniony ukaz carski o przebaczeniu i zwolnieniu S-i z więzienia.
(iPSB)
Data dodania: 17 lipca 2016
Datowanie przedmiotu:
1904
Stan eksponatu: Bardzo dobry
Pomóż uzupełnić opis
Zauważyłeś błąd lub wiesz coś więcej na temat tego eksponatu?
Zasugeruj właścicielowi poprawiony opis i Zdobądź punkty dla swojego muzeum!