Dienstglas eug 6x30 OPW, Warschau

- Dienstglas - lornetka służbowa,

- podziałka,

- nr seryjny: 57426.



Po kapitulacji Warszawy niemieckie władze okupacyjne powołały komisje do oceny stanu i możliwości polskich przedsiębiorstw rozpoczęcia produkcji wyrobów dla potrzeb armii niemieckiej. Raport komisji oceniający PZO z 28.10.1939 r. stwierdzał: „Najbardziej licząca się polska fabryka optyczna jest wyposażona w nowoczesne maszyny niemieckie i nadaje się do prac o wysokiej jakości. Zatrudnionych jest ok. 1000 wykwalifikowanych pracowników. Fabryka na Grochowskiej, oprócz powybijanych szyb, jest zupełnie nieuszkodzona. Natomiast jej filia na ul. Terespolskiej jest zniszczona przez bomby. Produkowane są wszystkie rodzaje dalmierzy, lunet nożycowych, peryskopów itd. Według informacji niemieckich władz okupacyjnych z dnia 18 października 1939 r. PZO będą nadzorowane przez OKH(BWi), a zarządzane komisarycznie przez firmę Zeiss Jena”. Zeiss w końcu października 1939 r. przejął PZO zmieniając ich nazwę na „Optische Prazisions-Werke GmbH Warschau” (OPW). Dyrekcja Zeissa powołała na stanowisko dyrektora naczelnego dr inż. Wernera Bischoffa, a na stanowisko dyrektora administracyjno-handlowego Petermana. Jak wspomina Cegliński „pierwszy był człowiekiem rozumiejącym ciężką sytuacje Polaków, a w ogóle był ’człowiekiem’, o tyle drugi był bezdusznym okupantem, dążącym do wyciśnięcia jak najwięcej z załogi”. Pierwszym wyrobem produkowanym w OPW była lornetka polowa 6x30 konstrukcji Zeissa. Jej korpus był odlewany pod ciśnieniem z elektronu - materiału niestosowanego wcześniej w PZO. Początkowo Niemcy zachowali kształt dotychczasowego znaku firmowego PZO (układ dwóch klejonych soczewek) wpisując w nie litery OPW i WARSCHAU. W maju 1941 r. wprowadzono nowy sposób znakowania wyrobów stosując 3-literowy kod „eug”. Niemcy wdrożyli do produkcji nowe, niestosowane dotychczas technologie takie jak: powlekanie elementów optycznych warstwami przeciwodblaskowymi zmniejszającymi straty światła w układach optycznych, nanoszenie skal metodą fotograficzną, srebrzenie powierzchni optycznych z wykorzystaniem cyjanku potasu. Wdrożono również wypełnianie lunet azotem.

W czerwcu 1944 r. kierownictwo niemieckie rozpoczęło przygotowania do opuszczenia Warszawy. W połowie lipca 1944r. Niemcy, wiedząc o szybkich postępach wojsk radzieckich i zbliżaniu się ich do Warszawy, w panice opuścili zakłady. Wojska radzieckie zostały zatrzymane na podejściach do Warszawy, a Niemcy opanowali panikę i powrócili do Zakładów. Przystąpiono do wywózki maszyn i wszelkiego nadającego się do ewakuacji majątku do czechosłowackiej miejscowości Teplice-Sanow. W ostatnim transporcie wyjechała też grupa pracowników pod kierunkiem inż. S. Ceglińskiego. Wiele wywiezionych maszyn i urządzeń jednak odzyskano i powróciły one do Warszawy. Opustoszałe budynki produkcyjne przy ul. Grochowskiej niemieccy saperzy wysadzili w powietrze. W okresie od 1 września 1939 r. do chwili wyzwolenia zginęło w walce z agresorami 56 pracowników zakładów.

Lornetka wyprodukowana najprawdopodobniej w drugiej połowie 1941 roku. Brak muszli ocznych. Podziałka w prawym okularze. Optycznie sprawna, wewnątrz zabrudzona. Zastosowano smar KF - Kalte Fett smar odporny na zimno: Busch -C-Fett (Calypsol W 11 fest) lub nowo wprowadzony Invarol; do -20°C (wprowadzony 27.05.1940).



Opracowano na podstawie:

- INŻYNIEROWIE POLSCY W XIX i XX WIEKU TOM XIII - Polskie Zakłady Optyczne – część II (lata1939 – 1944) - Piotr Matejuk - pod redakcją Zdzisława Mrugalskiego

- Historia PZO - czyli "Polacy nie gęsi..." – Mularczyk K.,

- The history of 6X30 binoculars H. Kolberg I S-ka and PZO – Vacani A.