Gdynia - miasto z morza i marzeń
Odzyskanie przez Polskę niepodległości, mimo że wyczekiwane przez blisko 150 lat zaborów, nie przywróciło jej upragnionego dostępu do morza. Niewielki, bo długości 140 km, skrawek wybrzeża przyznano Polsce dopiero kilka miesięcy później na mocy traktatu wersalskiego – 10 lutego 1920 r. Wtedy też odbyły się w Pucku symboliczne zaślubiny ojczyzny z morzem, będące zaczątkiem trwającego kilka lat procesu urzeczywistniania narodowego snu o styczności z Bałtykiem, o flocie i morskiej potędze. W tym wszystkim brakowało tylko… portu! A gdy takowy już powstał, nic nie stało na przeszkodzie, aby razem z nim narodziło się nowoczesne miasto Gdynia. Miasto wyrosłe z polskiego morza i z polskich marzeń...
Opracowanie wystawy: Paulina Moszczyńska
Gdynia Orłowo - Przystań rybacka - lata 70-te
Pierwsza znana nam wzmianka o Gdyni pojawiła się w dokumencie z 31.11.1253 r. wystawionym przez Wolimira – biskupa włocławskiego. Jak czytamy w dokumencie, wieś Gdina była wówczas jedną z osad należących do parafii w Oksywiu. Niemal od samego początku była ona połączona z ważnymi punktami handlowymi (docierał do niej słynny szlak bursztynowy), a także silnie związana z morzem – jej mieszkańcy żyli przede wszystkim z połowu ryb i owoców morza.
Bohm - 4x03 - Połów ryb
Połów ryb. Naklejka z kawy Bohm. Seria IV: "Polskie morze", numer 3.
Ławeczka "Pary Kaszubów" - Gdynia
Osadę gdyńską od wczesnych lat zamieszkiwały ludy słowiańskie. To z nich wywodzą się późniejsi Kaszubi będący pierwszymi mieszkańcami Gdyni. Jednym z najbardziej znanych działaczy kaszubskich, zwanym „Królem Kaszubów”, był Antoni Abraham żądający przyłączenia Kaszub do Polski podczas trwania konferencji wersalskiej w Paryżu. To on miał wypowiedzieć słynne słowa „Nie ma Kaszub bez Polonii, a bez Kaszub Polski”. Nie mniej rozpoznawalni są również Jakub i Elżbieta Scheibe uwiecznieni na ławeczce znajdującej się przy (notabene) Placu Kaszubskim, a to za sprawą niezwykle wzruszającej i romantycznej, choć tak przyziemnej, historii. Zresztą... możecie sprawdzić ją sami pod https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%81aweczka_pary_Kaszub%C3%B3w_w_Gdyni"> tym adresem.
KOMENDA PORTU WOJENNEGO-GDYNIA
Prace nad stworzeniem polskiego portu morskiego (przede wszystkim wojennego) rozpoczęto niemalże natychmiast po odzyskaniu niepodległości. Zadanie wyszukania najdogodniejszego miejsca pod jego budowę przypadło oddelegowanemu na Pomorze inż. Tadeuszowi Wendzie. Wenda szybko zlustrował wybrzeże i już w czerwcu 1920 r. złożył sprawozdanie do Departamentu Spraw Morskich Ministerstwa Spraw Wojskowych. Foto: odznaka pamiątkowa, na którą składają się cztery elementy: 1. stylizowana kotwica admiralicji; 2. element kołowy łączący fragment koła zębatego symbolizujący służby techniczne oraz fragment koła ratunkowego w kolorze białym, symbolizujący ratownictwo.=; 3. skrzyżowany karabin z torpedą - symbol ochrony i obrony portu wojennego oraz zaopatrzenia okrętów RP w środki bojowe; 4. prostokątna ramka ze skrótem "KPW" oznaczającym Komendę Portu Wojennego; środkowa prostokątna ramka z historyczną datą "1920" - rokiem sformowania jednostki oraz nazwa miasta "Gdynia" - miejsce dyslokacji jednostki.
Gdynia - Basen rybacki - Port - lata 50-te
autor: Stanislaw Rolicz tytuł: Basen rybacki w Gdyni. Akwaforta.
Bohm - 4x01 - Wjazd do portu
Wjazd do portu. Naklejka z kawy Bohm. Seria IV: "Polskie morze", numer 1. Jak pisał Wenda: "(...) najdogodniejszym miejscem do budowy portu wojennego (jak również w razie potrzeby handlowego) jest Gdynia, a właściwie nizina między Gdynią a Oksywą, położoną w odległości 16 km od Nowego Portu w Gdańsku. Miejscowość ta ma następujące zalety: 1. Osłonięta jest przez półwysep Hel nawet od tych wiatrów, od których nie jest wolny Gdańsk. 2. Głęboka woda leży blisko od brzegu, a mianowicie linia 6 mt. głębokości w odległości 400 mt. od brzegu, a 3. linia 10 mt. głębokości w odległości od 1300 do 1500 mt. 4. Brzegi są niskie, wzniesione na 1 do 3 mt. nad poziomem morza. 5. Jest obfitość wody słodkiej w postaci strumyka "Chylonja" 6. Bliskość stacji kolejowej Gdynia (2 km). 7. Dobry grunt na rejdzie (...)"
Miasto i port Gdynia
Polska.1988. Zn nr Fi 3033. Pierwszy z etapów budowy portu Gdynia rozpoczął się pod koniec 1920 r. dając podwaliny pod „Tymczasowy Port Wojenny i Schronisko dla Rybaków”. Prace nad prowizorycznym portem zakończyły się oficjalnie 23 kwietnia 1923 r, a już w sierpniu w Gdyni zacumował pierwszy pełnomorski statek zagraniczny – pływający pod banderą francuską S/S „Kentucky”. Sprawa budowy portu nabrała tempa gdy w 1926 r. stanowisko Ministra Przemysłu i Handlu objął inż. Eugeniusz Kwiatkowski, będący propagatorem morskiej polityki państwa opierającej się na nowoczesnym gdyńskim porcie. To właśnie dzięki niemu polski Sejm przyznawał znaczące fundusze na rozwój portu i miasta. Przypomnijmy tylko, że wg słów Tadeusza Wendy na budowę portu przeznaczono prawie 300 mln złotych (a udział kapitału prywatnego równał się 45 mln zł). Niemniej, inwestycja ta zwróciła się bardzo szybko - szacuje się, że obrót handlowy wszystkich gdyńskich portów już w latach 1925-1934 wyniósł ponad 165 mln zł. Co więcej, w 1934 r. Gdynia była już największym portem pod względem ilości przeładunków na Bałtyku, a także najnowocześniejszym portem w Europie!
Bohm - 4x04 - Molo w Gdyni
Molo w Gdyni. Naklejka z kawy Bohm. Seria IV: "Polskie morze", numer 4. Wspomniane "Molo w Gdyni" odnosi się prawdopodobnie do jednego z nabrzeży portowych lub stoczniowych. Obecnie istnieje tylko niewielkie molo dla spacerujących w Gdyni - Orłowie.
Bohm - 4x05 - Przeładunek Węgla
Przeładunek węgla. Naklejka z kawy Bohm. Seria IV: "Polskie morze", numer 5.
Bohm - 4x06 - Stocznia Gdyńska
Stocznia Gdyńska. Naklejka z kawy Bohm. Seria IV: "Polskie morze", numer 6.
Gdynia - Dworzec Morski - 1962
Gdynia. Dworzec Morski. M/S "Batory" przy nabrzeżu. Port w Gdyni był nie tylko miejscem załadunku i rozładunku towarów. Był także polskim "oknem na świat" i bramą prowadzącą na Zachód - do Francji, a nawet do Ameryki. Aby móc sprawnie obsługiwać ruch emigracyjny, w latach 1932-1933 przy Nabrzeżu Francuskim wybudowano Dworzec Morski o powierzchni 2,5 tys. metrów kwadratowych, wyposażony w urządzenia konieczne do przyjmowania i odprawy pasażerów, jak: placówka pocztowa, przechowalnia bagaży, kasy, oddziały biur podróży, biura obsługi celnej i paszportowej. W sali odpraw pasażerskich pomieścić się mogło kilka tysięcy osób, a od święta organizowano w niej niedzielne nabożeństwa dla pracowników portu i urzędu morskiego, bale sylwestrowe, zabawy ludowe, walne zjazdy różnych organizacji, wiece patriotyczne, zawody sportowe itp. To właśnie tu cumowały legendarne polskie transatlantyki jak MS Kościuszko, Polonia, czy słynny Batory. To również stąd Witold Gombrowicz tuż przed wojną udał się do Ameryki Południowej, z której miał już nie wrócić do Polski.
PRZEDWOJENNE KARTY DO GRY
W budynku Dworca Morskiego swoją siedzibę miała polsko-duńska spółka akcyjna Gdynia-Ameryka Linie Żeglugowe (GAL), powstała w 1934 r. z Polskiego Transatlantyckiego Towarzystwa Okrętowego (PTTO). Pierwszymi, zakupionymi przez Polskę statkami pasażerskimi dla GAL były trzy klejnoty duńskiej księżniczki Dagmary: "Polonia", "Pułaski" i "Kościuszko" noszące uprzednio nazwy "Kursk", "Car" i "Caryca". Foto: rozdawane albo sprzedawane w czasie długich rejsów do z Gdyni do Ameryki karty do gry. Polonijne towarzystwo Gdynia America Line przewoziło rodaków przez ocean statkami "Kościuszko", "Pułaski" i "Polonia" via Kopenhaga, Halifax do Nowego Yorku. W rytm Charlestona i strzelających korków szampana bawiono się sanacyjnie.
Bohm - 4x08 - Transatlantyk Kościuszko
Transatlantyk Kościuszko. Naklejka z kawy Bohm. Seria IV: "Polskie morze", numer 8.
Chusteczka T.S.S. Polonia Linie Gdynia Ameryka
Pamiatkowa chusteczka pochodzaca ze statku T.S.S. Polonia Gdynia America Line
M/S Batory metalowy model Linie Gdynia Ameryka
M/S Batory, razem z bliźniaczym Piłsudskim, zostały zamówione z powodu zmiany profilu linii północnoamerykańskiej z emigranckiego na turystyczny. Posiadane dotychczas przez PTTO statki były przestarzałe i nie spełniały najnowszych standardów transportu pasażerskiego. Oba zbudowane w 1935 r. transatlantyki miały stać się „pływającymi salonami i ambasadami kultury polskiej”. Stąd też nad ich wystrojem czuwała Podkomisja Artystyczna. W efekcie cały wystrój, tj. pomieszczenia oraz najdrobniejsze detale, jak np. zastawa stołowa czy karty dań, zostały zaprojektowane przez liczne grono czołowych polskich artystów. Foto: model statku M/S Batory wykonany z metalu przez Warsztaty Modeli Okrętowych St.Hr. Ledochowskiego w Warszawie dla Gdynia America Line.
Gdynia - M/S Piłsudski
W momencie wybuchu wojny oba transatlantyki przeszły do czynnej służby wojskowej. M/S Piłsudski przebudowany został na transportowiec lecz zatonął już w listopadzie 1939 r. - prawdopodobnie na minie. M/S Batory z kolei brał udział w licznych konwojach przez Atlantyk, pływał do Egiptu, Indii i Australii, a od Anglików dostał przydomek „Lucky Ship” („szczęśliwy statek”).
"Cyganene".(Angela Ziele?)-1966r.
M/S "Batory" przy Dworcu Morskim.
Sosjerka M/S Batory Linie Gdynia Ameryka Fraget
Sosjerka wyprodukowana na rzecz Gdynia America Line w fabryce platerów Frageta w Warszawie. Eksponat ten był na wyposażeniu statu M/S Batory w okresie II RP.
Polska - PLO - "Batory"
M/S Batory od 1 lipca 1969 r. pełnił funkcję hulku hotelowego w Gdyni. Jednak w obliczu dalszej nieopłacalności jego eksploatacji w końcu podjęto decyzję o jego zezłomowaniu – co nastąpiło w 1971 r. Batory w całej swojej karierze odbył 222 rejsy liniowe, przewożąc ponad 270 tys. pasażerów. W 59 wojennych podróżach przewiózł następne około 120 tys. osób jako transportowiec i odbył 75 rejsów wycieczkowych przewożąc około 30 tys. pasażerów.
Bohm - 4x02 - Plaża Gdyńska
Plaża Gdyńska. Naklejka z kawy Bohm. Seria IV: "Polskie morze", numer 2. Historia Gdyni nierozerwalnie wiąże się z plażą, nad którą na początku XX w. zaczęły powstawać pierwsze kąpieliska przyciągające na wieś kuracjuszy i letników. Choć osadę bez wątpienia nazwać można było kurortem uzdrowiskowym, to daleko było jej do dorównania pobliskiemu Sopotowi zarówno popularnością, jak i sławą.
Gdynia - ulica 10 lutego - lata 50-te
Gdynia. Ulica 10 lutego w kierunku Skweru Kościuszki. Już w 1904 r. założono w Gdyni niewielkich rozmiarów kąpielisko morskie i wytyczono do niego nową, reprezentacyjną drogę – jedną z głównych ulic nazwaną wpierw aleją Kuracyjną (bądź Zdrojową), a później przemianowaną na ul. 10 lutego na cześć uroczystego aktu Zaślubin Polski z morzem, którego dokonał gen. Józef Haller, mającego miejsce właśnie tego dnia – tyle że nieco później, w 1920 r.
Gdynia - ulica 10 lutego i budynek PLO - 1962
Gdynia. Ulica 10 lutego. Po prawej okazały budynek modernizmu międzywojennego (widoczny również na poprzednim zdjęciu) zbudowany w latach 1935-36 wg projektu Romana Piotrowskiego z przeznaczeniem dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Na parterze znajdowała się kawiarnia "Cafe Bałtyk" - znany ośrodek gdyńskiego życia towarzyskiego i kulturalnego. To tu, podczas tzw. Wieczorów Czwartkowych, gośćmi byli m.in. Boy-Żeleński, Maria Dąbrowska, Zofia Nałkowska czy Melchior Wańkowicz. Od 1951 r. budynek był siedzibą Polskich Linii Oceanicznych.
Gdynia - Skwer Kościuszki - lata 50-te
Gdynia była chętnie uczęszczana przez letników, którzy zaczęli masowo dostrzegać szczególne walory tego regionu Polski. To właśnie dla nich, w okolicy dzisiejszego Skweru Kościuszki, założono mały park z domem zdrojowym, otwarto pensjonat oraz izby dla wczasowiczów. Wynajmowano im również pokoiki w jednoizbowych domkach kaszubskich, tzw. checzach, zaś nad brzegiem zatoki zbudowano kąpielowe łazienki letnie.
Gdynia - Skwer Kościuszki - 1962
Pierwszy plan zabudowy Gdyni z lat 1926-1927 przewidywał połączenie gdyńskiego dworca kolejowego z powstającym przy jednym z nabrzeży pasażerskim dworcem morskim. Miało się to stać za pomocą 60-metrowej arterii biegnącej w kierunku morza prostopadle do jego brzegu i zawierającej szeroki pas zielonych nadmorskich bulwarów. Na końcu istniejącej już ulicy 10 lutego zaprojektowano plac szerokości 85 m i długości 180 m nawiązujący układem do istniejącego przed Domem Kuracyjnym Parku. O czym mowa? Oczywiście o dzisiejszym Skwerze Kościuszki. Skwer był na tyle reprezentacyjnym miejscem, że w czasach niemieckiej okupacji przemianowano go na… Adolf Hitler Platz. Warto jeszcze zwrócić uwagę na monumentalny pomnik przedstawiony na pocztówce. Był to postawiony w 1953 r. pomnik Braterstwa Polsko-Radzieckiego, zdemontowany w 1990 r. i przeniesiony na cmentarz w Redłowie.
Gdynia - Skwer Kościuszki - port - 1960-te
10 lutego 1926 r. licząca około 12 tys. mieszkańców Gdynia otrzymała prawa miejskie. W tym samym roku nowo powstała Rada Miejska wystosowała oświadczenie wymieniające najpilniejsze potrzeby miasta i postulowała m.in. budowę ratusza, urządzenie ulic, budowę linii trolejbusowej oraz kolonii robotniczej. Bujny rozwój Gdyni (w 1939 liczyła już 127 tys. mieszkańców!) został dramatycznie zahamowany wraz z wybuchem II wojny światowej...
Gdynia - ulica 10 lutego i budynek PLO - 1939-1945
Oddziały niemieckie wkroczyły do Gdyni i zajęły miasto 14 września 1939 r. Tego dnia rozpoczął się najtragiczniejszy okres w jej dziejach. Gdynia przemianowana została na Gotenhafen ('port Gotów') i stała się jedną z ważniejszych baz Kriegsmarine. Chociaż miasto samo w sobie nie ucierpiało w wyniku bombardowań, jak chociażby Gdańsk czy Warszawa, to kompletnemu zniszczeniu uległo polskie „okno na świat” - gdyński port oraz stocznia. Co więcej, wielu mieszkańców miasta straciło życie, a tysiące z nich zostało wysiedlonych tracąc dorobek całego swojego życia. Foto: ulica 10 lutego, podczas niemieckiej okupacji zwana Hermann Göring Strasse. Podczas okupacji okazały budynek ZUS-u zajęli Niemcy (na zdjęciu flaga hitlerowska na maszcie), a znajdującą się na parterze kawiarnię przemianowali na "Cafe Berlin".
GDYNIA
Nowo założone miasto początkowo nie miało własnego herbu, więc ogłoszono konkurs. 15 czerwca 1927 odbyło się posiedzenie sądu konkursowego, który miał za zadanie wybrać herb spośród przedstawionych projektów. Na konkurs nadesłano 199 prac ale żadnej z nich nie wybrano z powodu niespełnienia wymagań technicznych. Obecnie istniejący herb został wybrany 22 czerwca 1946 r. na otwartym konkursie na herb miasta. Herb ten był początkowo nazywany "walecznymi rybami". Jednym z konkurencyjnych projektów, który nie został wybrany, były umieszczone w pionie korona piastowska i dwa srebrne orły pod nią. Całość znajdowała się na niebieskiej tarczy. Obecnie funkcjonujący herb miasta Gdyni to w polu czerwonym dwie złote ryby zwrócone w przeciwne strony (prawo, lewo), na tle srebrnego miecza zwróconego rękojeścią w górę, który nawiązuje do proporca polskiej Marynarki Wojennej i wyraża odwagę mieszkańców Gdyni w obronie polskiego morza. Dwie ryby wskazują natomiast na nadmorski charakter miasta i przypominają dawną wieś rybacką.
Muzea
Wystawa otwarta dnia: 10 lutego 2016
Autor:
Wykorzystane muzea:
